Destek Menkul Değerler Araştırma Müdürü Murat Tufan, konut faiz oranlarının 2016 yılının başında ortalama yüzde 14 seviyelerinden yıl sonu itibarıyla 11.43 seviyelerine kadar gerilediğini belirtti.
Mevduat faizinde ‘cimri’ davranan bankalar, sıra kredi vermeye geldiğinde vatandaşlara yüzde 30’a varan yıllık maliyetler çıkarıyor. Ucuz kredi kampanyaları ise sadece şirketleri fonluyor
Bankaların kredilerde uyguladığı yüksek faizler uzun süredir tartışmaya neden oluyor. Ancak, tüm eleştirilere rağmen, mevduat faizleri ile bireysel kredilerde faiz oranları tüketici aleyhine bozulmaya devam ediyor.
Son dönemlerde hükümetin ekonomiyi canlandırmak için KOBİ'lere sağladığı düşük faizli kredi teşvikleri bir yana bırakıldığında, vatandaşlar hâlâ çok yüksek faiz oranları ile bankalardan borçlanmak zorunda kalıyor. Yani, sıra mevduat faizlerine geldiğinde ‘cimri' davranan bankalar, kullandırdıkları kredilerde müşterilerine yüzde 30'a varan yıllık maliyetler çıkarıyor. Bankaların müşterilerinden topladıkları paraya ödedikleri faiz ile bu parayı kullandırırken, talep ettikleri faiz arasındaki fark üç kata kadar yükselebiliyor.
ERDOĞAN ÇAĞRI YAPMIŞTI
Tüketimi ve üretimi artırarak ekonomideki durgunluğu aşmaya çabalayan hükümetin düşük faiz politikası ise vatandaşlara yansımıyor. “Türkiye'deki faizler zulümdür, bankalar sürümden kazansın” diyen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bankalara kredi faizlerini artırmaması çağrısı yapmıştı. Erdoğan, kredi faizlerinin yukarı değil aşağı gitmesi gerektiğini ve bankaların ekonomiyi desteklemek için kârlarından feragat etmesinin zamanı geldiğini dile getirdi. Ancak bankacılar düşük faizli kredi için mevduatların yetersiz olduğunu, fonlamanın dış kaynaklarla yapılığını dile getirerek, kaynak maliyetinin ucuzlaması gerektiğine dikkat çekiyor.
Yine de bankalar hükümetin çağrısını boşa çıkarmamak için özellikle sanayiye daha makul faiz oranları uygulamaya başladı. Ayrıca tüketiciler için konut kredilerinde faizler esnetildi. Ancak bu uygulama tercih edilmeyen vadelerde görüldü.
YILLIK FAİZ YÜZDE 30'U AŞIYOR
Uygulanan faiz oranları dikkate alındığında mevduat müşterisi 10.000 lira tasarrufu ile 750 lira faiz alabilirken, kullandığı 10.000 liralık ihtiyaç kredisi için en düşük 1.500 lira faiz ödemek zorunda kalıyor. Bankaların müşterilerine sunduğu kredilerin büyük bölümü mevduattan geliyor. Bankacılık sektörünün toplam kredileri topladıkları mevduatın 210 milyar TL'nin üzerinde. Sektörün eylül sonu itibarıyla 12 aylık kâr hacmi yüzde 47 artış ile 36 milyar TL oldu. Aynı dönemde bankalar elde ettikleri 188 milyar TL'lik faiz gelirinden 100 milyar TL faiz gideri düşüldüğünde 88 milyar TL'lik net faiz geliri kazandılar.
Yıllık Maliyet Oranı (YMO) olarak adlandırılan oran kredinin tabela faiz oranının dışında gerçek maliyetini yansıtıyor. Dolayısıyla kredileri değerlendirirken tüketicinin, tabela faiz oranlarına bakmak yerine YMO oranlarına bakarak inceleme yapması öneriliyor. Kredi için tahsil edilen tüm faiz, masraf ve vergilerin dahil edildiği bu oran kredinin gerçek faiz oranını gösterir. Vatandaşın en çok canını kredi kartları yakıyor. Bankaların kredi kartlarına uyguladığı akdi faiz yıllık yüzde 24.24'ü bulurken, gecikme faizi ise yüzde 30.24'e kadar çıkıyor. Bankaların internet sitelerinden derlediğimiz kredi faiz oranlarına göre, ihtiyaç kredisinde yıllık maliyet oranı yüzde 29.44'e kadar çıkarken, taşıtta yüzde 24.75, konutta ise yüzde 15.65'e kadar çıkıyor.
MEVDUAT FAİZLERİ DEĞİŞİYOR
Bankaların mevduat ürünlerinde tabela faizi ve tezgah altı faiz denilen bir kavram var. Bankaların açıkladığı mevduat faizlerine tabela faizi deniyor. Bankalar, şubeler yoluyla yüzde 4 – 5 oranında tabela faizi sunarken, tüketicinin internet kanalı ile açtığı vadeli hesaplarda ise operasyon ve şube maliyetleri olmadığı için yüzde 9-10 oranında e-vadeli mevduat faizleri belirleniyor. Ancak, piyasada likidite sıkışıklığı yaşandığı dönemlerde bankalar yeni mevduat müşterisine tabela faizinden 1-2 puan daha yüksek faiz oranları sunabiliyor. ‘Hoş geldin' kampanyaları ile de yeni mevduat müşterisi çekmek için faiz oranlarını yüzde 11.50'ye kadar çıkarabiliyor. Örneğin, tabela faizi yüzde 9 seviyesindeyse, şubeye gidildiğinde veya müşteri temsilcisiyle görüşüldüğünde yüzde 11-12'lerde faiz alınabiliyor.
‘UCUZ KREDİ' İÇİN MERKEZ FARKLI ARAÇLAR KULLANMALI
Destek Menkul Değerler Araştırma Müdürü Murat Tufan, konut faiz oranlarının 2016 yılının başında ortalama yüzde 14 seviyelerinden yıl sonu itibarıyla 11.43 seviyelerine kadar gerilediğini belirterek, “Diğer faiz oranlarında ise gerilemeler biraz daha sınırlı kaldı. Faiz oranlarında yaşanan gerilemelerin sınırlı kalmasının temel nedeni olarak koridorun üst bandında faiz indirimlerinin gerçekleştirilmesi, doğrudan kredi maliyetlerini düşürecek etkide bulunmaması gösterilebilir. Kredi faiz oranlarının ucuzlayabilmesi için Merkez Bankası'nın farklı araçlarla bankaların maliyetlerini düşürmesi etkili olabilir” dedi.
Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch'in Türkiye'nin notunu düşürmesi halinde bankaların fonlama maliyetlerinin yükseleceğini söyleyen Tufan, bunun da kredi faiz oranlarını artırabileceğini kaydetti.
Sözcü/Mehtap ÖZCAN ERTÜRK
