Zilyetlik nasıl kazanılır?

Zilyetlik nedir, nasıl kazanılır?

Medeni hukukun eşya hukuku dalında inceleme yapan kurumuna zilyetlik deniyor. Şöyle ki; taşınır ya da taşınmaz mal üzerindeki kişinin hakimiyetidir.

Sadece eşya üzerindeki hakimiyetin tanımı olan zilyetlik, mülkiyet hakkına bağlı olmuyor. Durumu örnek ile açıklayacak olur isek; bir ev sahibi o ev üzerinde hakimiyeti vardır ve bu durumu zilyet olarak açıklayabiliriz fakat bu evi kiraya verdiği zaman o evin zilyeti kiralayan kişi olabiliyor. Zilyetlik değişkenlik gösterebiliyor.

“Taşınmaz Mal Zilyetliğine Yapılan Tecavüzlerin Önlenmesi Hakkında Kanunun Uygulama Şekli Ve Esaslarına Dair Yönetmelik”te de “Zilyetlik ve zilyet” 10. Madde’de şöyle tanımlanıyor: “Zilyetlik, taşınmaz mallardan bir yarar sağlamak üzere olanları fiilen hakimiyet altında bulundurmadır. Zilyet, taşınmaz maldan bir yarar sağlamak üzere o taşınmaz malı fiilen hakimiyeti altında bulunduran gerçek ve tüzel kişilerdir.”

Aynı yönetmelik, “Müşterek veya iştirak halinde mülkiyetten doğan zilyetlik”i ise 13. Madde’de şöyle tanımlıyor:

“Bir taşınmaz mal üzerinde birden fazla kişilerin bir arada zilyet oldukları müşterek veya iştirak halinde mülkiyet hallerinde, yani anlaşmazlığa düşenlerin taşınmazda hissedar olmaları halinde, o taşınmazı fiilen tasarruf edenin zilyetliğinin hem diğer hissedarlara, hem de üçüncü şahıslara karşı korunması esastır. Bu gibi durumlarda "müşterek hissedarlıktan" söz edilerek 3091 sayılı Kanunun olaya uygulanmaması yoluna gidilemiyor.

Taşınmazın miras yoluyla birden çok mirasçıya kalması halinde de bu Kanuna göre tecavüz veya müdahalenin önlenmesi ile ilgili başvurular kabul edilir ve eylemli olarak zilyetliklerini sürdürenleri zilyetlikleri hem diğer mirasçılara hem de üçüncü şahıslara karşı korunuyor.

Zilyetlik nasıl kazanılır?

Zilyetlik kazanılabilir bir durumdur. Bunu eşya hukukunda maddelere ayrılır...

1. Zilyetliğin Aslen Kazanılması

2. Zilyetliğin Devren Kazanılması

3. Zilyetliğin Tesisen Kazanılması

4. Zilyetliğin Kazai Yoldan Kazanılabilirliği

Zilyetliğin kazanılma durumları nasıl gerçekleşir?

1.Zilyetliğin Aslen Kazanılması: Bir kişinin bir eşya üzerinde başka kimsenin rızası aranmadan kazanılan zilyetliğe denir. Bunlar arasında yakalanan av hayvanları, kaybolan eşyalar gibi örneklerini çoğaltabiliriz.

2.Zilyetliğin Devren Kazanılması: Zilyetliği kazanan kişi, eski zilyetin rızası ile zilyet olmuş ise bu durumu zilyetliğin devren kazanılması olarak açıklayabiliriz.

Devren kazanma durumu 2’ye ayrılmıştır.

a.)Eşyanın Teslimiyle Kazanma: Teslim yolu ile fiilen zilyet olma durumudur. Burada da 2 unsura ayrılıyor. Anlaşma yolu ile ve eşyanın teslimi ile olur. Anlaşma da iki zilyetin aralarında anlaşması ile yapılırken eşyanın tesliminde ise üç şekilde gerçekleşir.

Eşyanın tesliminde; Eşyanın aynının teslimi ile, Aracın teslimi ve Fiili hakimiyet kurma imkanının teslimi olarak üç madde şeklinde sıralanıyor.

b.)Zilyetliğin Teslimsiz Kazanılması: Karşı tarafların beyanları ile hukuki yoldan kazanılan zilyetliğe, zilyetliğin teslimsiz kazanılması denir. Bu kazanma 4’e ayrılır. (Kısa elden teslim, Hükmen teslim, Zilyetlik havalesi, Eşyayı teslim eden senetlerin teslimi)

Kısa Elden Teslim’de söz konusu olan eşyayı zaten daha öncesinde elinde bulundurma durumudur. Hükmen Teslim; kişinin zilyeti olduğu eşyayı elden çıkardıktan sonra hukuki hiçbir hakkı bulunmayınca kullanıma devam etme halidir. Mesela; evimi satıyorum fakat o evde kiracı olarak yaşıyorum. Buna hükmen teslim deniliyor. Zilyetlik Havalesi’nde ise kişinin zilyeti olduğu eşyayı sözleşme ile bir başkasına devretmesine denir.

3.Zilyetliğin Tesisen Kazanılması: Bir evi kiralayarak alan kişinin zilyetliğini anlatır.

4.Zilyetliğin Kazai Yoldan Kazanılabilirliği: Bir eşyanın eski zilyeti olan kişi dava açarak bir başkasının zilyeti durumuna geçmiş olan malını tekrar kazanarak zilyeti olması durumudur.

Zilyetlik nasıl kaybedilir?

Zilyet sahibi olan kişi gaspa uğramışsa, zilyet hakkı olan eşyayı kaybetmişse zilyetliğini kaybediyor.

Mehmet TAŞ/Konuttimes.com