İzmir'in eski evleri kaderine terk edildi!

Araştırmacı yazar Beşikçi: Basmane bölgesinde Helenistik, Roma, Bizans, Osmanlı döneminden kültürlerin bıraktığı değerleri görebiliyoruz. Günümüze kadar gelebilen ender eserler yok oluyor Sivil mimarinin en güzel örnekleri arasında kabul edilen 19. ve 20. yüzyıldan kalma, çoğu yok olan tarihi İzmir evleri koruma bekliyor. 

Edinilen bilgilere göre, izmir'in değişik semtlerinde günümüze kadar gelebilen eski yapılar, farklı dönemlerin izlerini taşıyor. Tarihi 8 bin 500 yıl öncesine dayanan izmir'in tarih boyunca geçirdiği depremlerde, 1825 yılı ile izmir'in kurtuluşu sırasındaki büyük yangınlarda kentteki eski yapıların büyük çoğunluğunun yok olduğu biliniyor. 

Günümüze gelebilen az sayıdaki sivil mimari örneklerinin çoğu, 19. yüzyılın sonlan ve 20. yüzyılın başlarında inşa edilen yapılar olarak dikkat çekiyor. Bu yapılarda Rum mimarisinin yanı sıra batılılaşma sürecine giren Osmanlı Imparatorluğu'nda sivil mimarideki değişim de görülüyor. Çoğunlukla Kadifekale çevresi ile Basmane semtinin Tilkilik ve Namazgâh olarak bilinen geniş bölgesinde yer alan eski yapılar "izmir'in tarihi" olarak kabul ediliyor. 

Daha çok iki katlı olan ve dış sofalı plan düzeninin uygulandığı bu evlerde başodalann ahşap payandalarla desteklendiği, dışarıya doğru çıkıntılı inşa edildiği görülüyor. Bodrum katı depo işlevi için ayrılmış evlerde yatak odaları çoğunlukla ikinci katta bulımuyor. Evlerin hemen hepsinde girişte bir avlu, bu avlu içerisinde eve girişi sağlayan merpenler, duvarlarda nişler, avlu ortasında fıskiyeli havuz ve kuyular bulunuyor. 

Kültürel değerler Evlerin zemin katı selamlık, üst katlar ise haremlik şeklinde iki ayrı bölümden oluşuyor. Ahşap saçakları, ahşap doğramaları, kirişleri, payandaları ile cumbalı balkon ve pencereleriyle dikkat çeken bu evlerin, belirli bir yüksekliğe kadar taştan, üst kısımlarının ise ahşap karkastan yapıldığı görülüyor. 

Araştırmacı Yazar Orhan Beşikçi, AA muhabirine yaptığı açıklamada izmir'in Helenistik dönemden, Roma, Bizans, Osmanlı dönemlerinden günümüze gelen kültürel değerlerini koruyamadığını söyledi, izmir'in tarihi değerlerine sahip çıkılamadığını belirten Beşikçi, "Koruma altına alınmayan birçok eser kaderine terk edildi. Kaybolan izmir evleri değil, insanlıktır" dedi. 

Kadifekale ile Basmane arasında kalan bölgede eski izmir mimarisinin en güzel örneklerini halen görmenin mümkün olduğunu dile getiren Beşikçi, bu eserlerin keyfi, uygulamalardan kurtarılması gerektiğine dikkati çekti. Basmane ve çevresinin yaklaşık 2 bin 500 yıldan beri yaşantının kesintisiz devam ettiği bölge olduğuna işaret eden Beşikçi, şöyle konuştu: "Bu bölge kültür varlıkları yönünden son derece zengin eserler barındırıyor. Basmane bölgesinde Helenistik, Roma, Bizans, Osmanlı döneminden kültürlerin bıraktığı değerleri görebiliyoruz. Günümüze kadar gelebilen ender eserler, izmir'in kültürel varlıklarıdır. Arkeolojik olarak çok zengin bu bölge eski camileri, mescitleri, çeşmeleri, evleri, eski izmir sokaklarını barındırıyor. 

Koruyabiliyor muyuz? Hayır." Bölgedeki eserlerin envanterinin çıkarılamadığını belirten Beşikçi, kültür varlıklarının korunması ve yaşatılması için çok ciddi projelerin hayata geçirilmesi gerektiğini vurguladı. 

Oteller Sokağı tarih dolu "Oteller Sokağı'na girildiğinde çok güzel tarihi örnekleri görmek mümkün" diyen Beşikçi, restore edildikten sonra Tarihi Kentler Birliği'nden izmir'e "Kentsel Dönüşüm Ödülü"nü kazandıran sokağın yeniden eski haline dönmeye başladığım ifade etti. 

Beşikçi, "Latife Hanım'm doğmuş olduğu Uşakizade Köşkü bu sokakta bulunuyor. O sokak yine eski haline geldi. 5 kişinin ölümüyle sonuçlanan yangında harabeye dönen bina ön cephesi kaplanarak öylece bırakıldı. Binaların dış cephelerinde keyfi uygulamalar görüyoruz" diye konuştu.

Yenigün Gazetesi