İrakli Koplatadze: Altyapıya 4 milyar dolar ayırdık Türk müteahhitleri bekliyoruz!

Ankara Sohbetleri ve Gürcistan'ın en fazla ticaret yaptığı ülke unvanını korudu. Boru hatları, demiryolları gibi projelerle stratejik konumunu da güçlendiren Gürcistan'ın Ankara Büyükelçisi irakli Koplatadze ile yaptığımız sohbet, Gürcistan'ın geleceği ve Türkiye ile işbirliğinin hangi alanlarda artabileceği konusunda ipuçları veriyor. 

Tarım alanlarını sınırsız ve şartsız kiralayabiliyoruz. Yabancı sermayenin yatırım yapması için herhangi bir ortaklık kurmasına gerek var mı? Ya da yatırım için yerine getirmesi gereken farklı şartlar var mı? 

Öyle bir şartımız yok. Gürcistan'da yabancı sermaye ve yerli sermaye ortak iş yapabilir. Yüzde yüz bağımsız şekilde Türk Şirketleri Gürcistan'da iş yapabilir. İmkanları yeterli değilse Gürcistan'ın fonlarından yararlanabilir. Tarım alanlarını kullanmak açısından tamamen bağımsız çalışabilirler. Bu alanda uzun süreli kiralamalarla iş yapabilirler. Sınır ve şart yok. kısa ve uzun vadeli sonuçlan olacak. 

Kısa vadede örneğin Afganistan'dan çekilecek AISAF gücünün askeri malzemeleri alternatif olarak bu yol üzerinden taşınabilecek. Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan bu alternatifin değerlendirilmesi için çalışıyorlar.   

Daha birçok şey. Uzun vadede bakarsak taşınan yüklerin hacmi hem batıdan doğuya, hem de doğudan baüya doğru iki yönlü olarak artacak. 

Bu yükler tekstil ve petrol hammaddesi gibi hafif sanayi ürünleri olabileceği gibi yolcu da olacak. Bunun yanında tam güç çalışan petrol ve gaz boru hattıyla da şu anda doğudan baüya doğru ihtiyaç karşılanıyor. Türkiye ve Gürcistan'ın şu anda kendi petrol ve gaz yataklan olmadığından bizler de ihtiyacımız olan petrol ve gazı bu yolla alıyoruz. Kısacası bu projeler bölgenin kaderini değiştirecek projeler olarak, dünyada da önemli projeler. 

Farklı sektörlerde de işbirliği imkanı var mıdır? 

Birkaç senedir Türkiye ve Gürcistan arasmda serbest ticaret anlaşması yürürlükte. Bu anlaşmayla sağlanmış ilişkilerin büyük kısmım tanm ürünleri oluşturuyor. Gürcistan için üretmek ve kendi ürünlerinin satışını yapacak yeni pazarlar bulmak çok önemli. Bunun yanı sıra teknoloji modernizasyonunu da önemsiyoruz. Dolayısı ile özellikle tarım alanında yüksek teknoloji yatınmlanna ihtiyaç duyuyoruz. Türkiye'nin bu alanda deneyimlerinin olduğunu biliyoruz. Ve bu deneyim ve tecrübelerinden faydalanmak istiyoruz. Bu konuda ciddi araşnrmalar da yapıyoruz. Dolayısıyla hem sektörün gelişimi, hem üretimin ve ihracatın artması için tarım sektöründe ileri teknoloji ile yatırım yapacak girişimcilere yüksek teşvik politikası uygulamayı planlıyoruz. 

Önümüzdeki yıl altyapı ve üstyapı yatırımlarına başlayacaklarını söyleyen Koplatadze, bunun için 4 milyar dolarlık fon ayırdıklarını, Türk müteahhitlerini de beklediklerini belirtti.

Fulya KAZAKLI ANKARA dikkat çeken Gürcistan Büyükelçisi İrakli Koplatadze, "Yaklaşık 4 milyar dolarlık bir fonumuz var. 2014 yılında yabancı yatırımcılarla birlikte HES'ler başta olmak üzere, alt ve üst yapı yatırımlarına başlamayı planlıyoruz. Türk müteahhitleri ve yanrımcılannm Gürcistan'ın bu yatırım hamlesinde önemli oranda rol oynayacağına inanıyoruz" dedi. 

Türkiye ile olan siyasi ve ekonomik ilişkilere son derece önem verdiklerini kaydeden Koplatadze, "Vizelerin kaldırılması dostluğu ve ilişkilerdeki sağlamlığı gösteriyor. Dış ticaretimizde de Türkiye ilk sırada. 

Bu birliktelik yeni projeler ve yeni adımlarla daha da güçlenecektir" şeklinde konuştu. 

Ankara Sohbetleri'ne konuk olan Gürcistan Büyükelçisi İrakli Koplatadze, Gürçistan ile ilgili önemli noktalan Ankara Temsilcimiz Ferit B. Parlak ile arkadaşımız Fulya Kazaklı'ya anlattı. 

Türkiye ile Gürcistan arasındaki siyasi ve ekonomik ilişkiler ile ilgili ilk aklınıza gelen şey nedir? 

Gürcistan bağımsızlığını kazandıktan sonra 20 yıldan fazla zaman geçti. Gürcistan'ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülkelerden biridir Türkiye. Ve biz Türkiye ile olan siyasi ve ekonomik ilişkileri aradan geçen yıllar boyunca devamlı olarak geliştirdik. Hatta ilişkilerde o kadar yalan bir seviyeye geldik ki, Türkiye ile Gürcistan arasmda pasaporta gerek kalmadan nüfus cüzdanı ile seyahat yapılabiliyor artık. Bu ilişkilerimizin geldiği noktayı anlamak için en önemli göstergelerden biri. 

Gürcistan'ı en son ziyaret ettiğimizde siyasi ve bürokratik sıkıntılar vardı. Türk iş dünyası da bu sıkıntılardan ürkerek yatırımlarını askıya almıştı. Yolsuzluk gibi, rüşvet gibi ekonomiyi olumsuz etkileyen sıkıntılar giderildi mi? 

Gürcistan'da iç güvenlik sağlandı. 

Demokrasi ile ilgili sıkıntüar da artık geçmişte kaldı. Bu sıkıntıların bittiğini gösteren son örnek, birkaç hafta önce Gürcistan'da yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimleri idi. Uluslararası platformda bu seçimlerin Gürcistan bağımsızlığım kazandıktan sonra ilk defa uluslararası standartlara göre yapıldığı değerlendirmesi yapıldı. Bütün veriler büyük değişimlerin olduğunu göstermektedir. 

Gürcistan ekonomisinin hızlı bir trendle büyüdüğünü görüyoruz. 

AB ile de bir anlaşmanız olacak. 

Bu anlaşma büyüme hızım nasü etkileyecek? 

Tespitiniz doğru. Gürcistan ekonomisi çok hızh büyüyor. Özellikle son 5 yıldır bu hız arttı. Avrupa Birliği ile Gürcistan arasmda kasım ayı sonunda Vilnius kentinde bir ortaklık anlaşması parafe edilecek. 23 Kasım'da imzalanacak anlaşma üe Avrupa Birliği ile entegrasyonu çok yüksek seviyelere çıkaracağız. Bu anlaşma derin ve genel serbest ticareti kapsayacak. Bu anlaşmayla uzun vadede Gürcistan ihracatının yüzde 8 büyüyeceğini öngörüyoruz. Ekonomi ise bugünkü seviyenin iki katma çıkarak yüzde 4 büyüyecek. Bu ise Gürcisanlaşmaların etkisi ile sanayi sektörüne doğrudan yabancı yatırım girişi artmaya başladı. ABD, AB ülkeleri ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin yaptığı yatırımlar ülke ekonomisinde gelişim sürecine ön ayak oldu. Türk iş dünyası ise bu süreçte Gürcistan'da kurduğu 500'ün üzerinde şirketle Gürcistan ekonomisinin gelişimine önemli katkı sağladı > Birlikte enerji üretimi konusunda ciddi bir çaba vardı. Bu alanda yapılabilecekler nelerdir? 

Hidroelektrik santralleriyle ilgili işbirliğini geliştirmek için çalışmalarımız devam ediyor. Mevsimine göre Türkiye'de elektrikle ilgili sıkınü olduğu zaman Gürcistan'da fazlalık oluyor. Aynı şekilde Gürcistan'ın sıkıntılı döneminde Türkiye'de elektrikle ügüi arz fazlası oluyor. Bu durum birbirimizden alışverişi zorunlu küıyor. Bu nedenle hem bu alışveriş alanında bir işbirliği çabası var hem de Gürcistan'da yüksek kapasiteli HES projelerinin yapımı için bir işbirliği çabası var. Bu çabalar sonuç verecektir. Gürcistan'ın sınır bölgesinden Türkiye ile enerji alışverişinin sağlanması için Borçe Ahıska Sınır Ötesi Enerji İletim Hatn Projesi bu amaçla hayata geçirilen bir proje. Bu sayede her iki ülke için kritik dönemlerde enerji alışverişi yapabileceğiz. Bu Türkiye ile sınır üişkileri kapsamında gerçekleştirilen bir proje. 

Gürcistan'da HES projelerinin başlayacağım ve bunun için önemli bir miktarda kaynak ayrıldığım duymuştuk Türk müteahhitlik sektöründen bu alanda bir beklentiniz var mı? 

Gürcistan'ın farklı bölgelerinde HES projeleri devam ediyor. Bu projelere Türk şirketlerinin ilgisi büyük. Yatıranların büyük kısmı Acara ve Batum'da yapılıyor. Yine altyapı yatıranlarında da Türk yaürımcılar var. 

Hidroelektrik santralleri için Türk yatırımcüan bekliyoruz. Gürcistan su açısından çok zengin bir ülke. 

Bu alanda uluslararası ihaleler açacağız. Şu anda Gürcistan'ın farklı bölgelerinde HES inşaatlanyla ilgili projeler var. Biz ne kadar hidroelektrik santrali gerekli şu anda bunun çalışmasını yapıyoruz. Doğrudur, bu projelerin finansmanına yardım açısından Gürcistan'da bir fon var. Projenin hayata geçirilmesi için gereken finansmanın bir kısmı bu eş finansman fonundan yani Gürcistan tarafından sağlanıyor. Bu doğrultuda yaklaşık 4 milyar dolarlık bir fonumuz var. Bu fon Türk firmalan başta olmak üzere yabancı yadrımcüann da işini kolaylaştıracak. Enerji yatınmlannın yanı sıra hafif sanayi, altyapı yatırımlan, tanm ve turizm yaünmlan da bu fon kapsamında yer alıyor. 

Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Çin ile Londra'yı birbirine bağlayacak. 

Bu projenin iki ülkeye getirişi ne olur? 

Söylediğiniz gibi Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu projesi tamamlandığında Çin ile Londra'yı birbirine bağlayacak bir köprü konumunda olacak. Projenin Gürcistan'da başta hidroelektrik santraller (HES) olmak üzere alt ve üst yapı yatırımlarının başlayacağına » Koplatadze'nin dikkat çektikleri > Uluslararası raporlarda da Gürcistan'ın ilerlemesinden övgüyle bahsedildiğine şahit oluyoruz. Hangi alanlarda ilerleme var? 

Evet, birçok alanda ilerleme var ve doğrudur bu ilerleme uluslararası raporlara yansıyor. Gürcistan 20072012 döneminde ilerleme kaydettiği alanlara bakalım isterseniz. Mesela işe başlatma alanında Gürcistan dünya sıralamasında 8'inciliğe kadar yükseldi. Bunun dışında ekonomik canlılığı da gösteren inşaat alanında önemli bir ilerleyiş olduğunu söyleyebilirim. İnşaat izinleri ile ilgili işlemlerde 2007 yılında 42'nci iken 2012'de 2'nciliğe kadar yükseldi. Yine ekonomik canlılığı gösteren diğer bir veri olan elektrik alımında 91'incilikten 54'uncülüğe kadar çıkmışız. Kayıt maliyetlerinde ise rekor kırmışız ve 16'ıncılıktan linciliğe tırmanmışız. 

Ülkeleri içinde en güçlü ekonomiye sahip olan Gürcistan, birliğin dağılmasının ardından ekonomisinde ciddi sorunlar ve istikrarsızlıkla karşı karşıya kalmıştı. Bağımsızlığa geçişle birlikte ülkenin sanayi sektörünün GSYİH'daki tan'ın Avrupa bünyesine entegrasyonuna büyük imkan ve yardım sağlayacak. 

Türkiye ile Gürcistan arasındaki ticaret hacminin yüksek olduğunu söylediniz ama 1.5 milyar dolarlık rakam yeterli midir sizce? 

Türkiye ve Gürcistan arasındaki ticaret hacmi 1.5 milyar doları aşû. 

Türkiye, Gürcistan'ın 1 numaralı ticari ortağı diyebiliriz. Bu rakam bizim için çok büyük bir hacim. Bu 1.5 milyar dolar diğer ülkelerle olan toplam ticari hacmimizin yüzde 15'ini içeriyor. Ticaretin 1 milyar dolan aşan büyük kısmım Türkiye'den ihracat oluşturuyor. Bu rakamın da büyüme potansiyeli mevcut. Potansiyelin tamamım hayata geçirmek ve ekonomiye kazandırmak istiyoruz. Devreye girecek yeni projeler ve düşünülen yannmlar hacmi orta vadede 2-3 kat artırabilir. 

Türk yatırımlarında son durum nedir? 

Ticari hacmin büyümesinde en büyük rolü doğrudan yabancı yatırımlar oynuyor. Son yıllarda Türkiye'den Gürcistan'a yapılan doğrudan yatırımlar payı azalırken, hizmet sektörünün payı artış göstermişti. Ülkenin sanayi sektörünün büyük çoğunluğunun teknolojisi eskimiş ve atıl kapasite yaratılmıştı. Yolsuzluklar ve rüşvet ekonomisi ülke ekonomisinin gelişimini engelleyen diğer bir faktör olarak filizlenmişti. Son 6 yılda yaşanan siyasi yapılanma, özelleştirme süreci ve imzalanan ekonomik Son yıllarda uyguladığımız reformlar Gürcistan'ı 'iş yapma' konusunda geliştirdi. 

Mesela vergi ödeyenlere öncelik prensibi getirildi. 

Elektronik sistemlerin kullanımını yaygınlaştırarak, vergi ödeyenlere daha fazla hizmet sağlamanın yolu açıldı. 

Gürcistan'a yapılan toplam yabancı yatırımların yüzde 10'una kadar yükseldi. Bu da tahminen 1 milyar dolar civarında. 2013 yılının ilk yan verilerine göre de önemli bir artış var Türk yatınmlarında. Ticari ilişkiler açısından Bakü- Tiflis- Ceyhan Petrol Boru Hattı'nın büyük önemi olduğunu ve daha da olacağını söyleyebilirim. Yine Bakü- Erzurum-Tiflis Gaz Boru Hatu'nın ve gündemdeki Bakü-Tiflis-Kars demiryolu projesinin ticari hacmi artıracaktır. Belki de hayal bile edilemeyecek rakamlara yükseltecektir. Bu da kısa sürede olacak, mesela Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Projesi Türkiye-Gürcistan-Azerbaycan'ın ortak katılımı ile hayata geçirilen en büyük projesidir ve gelecek yıl ortalannda tamamlanması beklenmektedir. 

Ferit Parlak/ Dünya Gazetesi