Mete Arat: Seyrantepe'ye stat inşa etmek çılgınlıktı

Seyrantepe’de inşa edilen Galatasaray’ın stadı Türk Telekom Arena’nın mimarı Mete Arat: “Burası bir tepe üstü. Bir tarafı 90 metre uçurum, öbür tarafı otoban. Buraya bir stat inşa etmek çılgınlıktı. Ama biz tepenin verdiği özel durumdan istifade ettik, bunu mimariye yansıttık”

Galatasaray’ın yeni stadı Aslantepe hep mimar Eren Talu adıyla anıldı. Oysa stadın projesi baştan beri yüksek mimar Mete Arat’a ait: “Eren Talu müteahhit olarak bizim projemizi hayata geçirmek üzere bu işe girdi. Tüm çizimleri ve planları biz yaptık. Almanya’daki tecrübelerimizden yararlanarak, daha önce stadyum yapmış firmalarla görüştük. İhale dosyalarını da biz hazırladık. Talu ile ilgili maddi problemler ortaya çıkınca aynı ihale dosyasını TOKİ, başka bir ihaleyle VARYAP Uzunlar’a verdi.”Mete Arat Almanya’da yaşıyor ama Aslantepe projesi nedeniyle son bir yıldır 15 günde bir İstanbul’a geliyor. Biz de onunla İstanbul’dayken görüştük. Geçen hafta gerçekleşen açılıştaki protestoyu, stattaki eksikleri ve ne zaman dört dörtlük tamamlanacağını konuştuk. Arat “Kendimi methetmeyi sevmem ama Aslantepe Avrupa’daki en iyi beş stat arasında” diyor.

* Az önce stadın yanındaki uçuruma bakarken “Buraya stat inşa etmek çılgınlıktı” dediniz. Stat için Galatasaray kulubüne verilen engebeli arazinin yapısını nasıl avantaja dönüştürdünüz?

Statlar genelde vadilerde ya da düzlüklerde inşa edilir. Tüm fonksiyonları ona göre ayarlanır. Fakat arazi nedeniyle biz büyük bir problemle karşılaştık. Burası bir tepe üstü. Bir tarafı 90 metre uçurum, öbür tarafı otoban. Buraya bir stat inşa etmek çılgınlıktı. Arazi üzerinde uygulanabilecek çok çeşitli alternatifler aradıktan sonra stadın inşa edildiği bu konumu bulduk. Biz sanki bu tepeyi statla tamamladık. Sanki tepenin üzerinde doğayı devam ettirmiş olduk. Stadın formu eğik bir şekilde yukarı çıkıyor, ondan sonra üzerine çatı geliyor. Tepenin verdiği özel durumdan istifade ettik, bunu mimariye yansıttık. Eğer bir düzlükte kurulsaydı büyük ihtimalle bu forma sahip olmazdı. Arazinin farklılığından yararlanarak katlara ayırdık stadı. Yayaların yürüdüğü bir kat yaptık. Servislerin, otoparkların katlarını daha aşağıya yerleştirdik. Bunları gerçekleştirmek düz arazide mümkün olmazdı. Ya tepe yapıp üzerine koymamız lazımdı ya da yerin içine. Arazinin engebesi bize böyle bir fayda sağladı.

“Provokatif bir konuşma yapılmış olabilir ama bu kadar tepki gösterilmez ki”

* Stat yüzde 100 tamamlanmasa da açılış nedeniyle kapılarını erken açtı. Tüm detaylarıyla ne zaman bitecek?

İnşaatın büyük kısmı bitmiş durumda, ufak tefek şeyler açılış merasimi yüzünden tamamlanamamıştı. Onlar da tahmin ediyorum bir ay içinde bitecektir. Bazı işlev eksiklikleri stadın açılışından altı ay kadar geçtikten sonra oturacaktır. Mesela Stuttgart Stadı’nı yaparken bize “Dünya Kupası başlamadan altı ay önce bitsin ki, test edebilelim” demişlerdi. Fonksiyonlarının işlevselliğini maçlar sırasında daha iyi test edebileceğiz. “Böyle yapılmasa, şöyle yapılsa daha iyi işler” dediklerimizi değiştireceğiz.

* Açılışta eksikleri gözlemlemekten yarattığınız projenin heyecanına kapılabildiniz mi?

Gözüm hep etraftaydı. Eksikleri tespit etmeye çalıştım. Sonra maçın atmosferine girdim. Eşim ve çocuklarım da benimle birlikte stat açılışına geldi. Oğlum mimar olduğu ve bu projede bizzat çalıştığı için eksiklikler hakkında yorum yaptı. Bazı detayların tam istediği gibi bitmediğini söyledi. “Oğlum açılış günü geldi çattı. Büyük şeyleri başardık. Bundan sonra küçük detaylarla uğraşmayalım. Maçı izleyelim” diye espri yaptım.

“Açılıştan sonra sayfalarca eksikler listesi çıkardık”

* Açılış günü yapılan protestoyu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Başbakan’ın ve diğer bakanların desteği olmasaydı, Galatasaray stat projesinde bürokrasinin engellerini kısa sürede aşamazdı. Stat daha geç biterdi. TOKİ de bizimle uyumlu çalıştı, hiçbir zorluk çıkarmadılar. Bu uyumlu çalışma sonucunda açılış gününde protestonun yaşanmasına çok üzüldüm. Şahsa olmasa bile makama saygı göstermek gerekirdi. Protestonun niye olduğuna dair çeşitli analizler var. Evet, provokatif bir konuşma yapılmış olabilir ama buna rağmen bu kadar tepki gösterilmez ki...

* O gün maça giden arkadaşlarım statla ilgili birkaç eleştiride bulundu: Localarda içeride oturduklarında koltuk sırtları yüzünden sahayı görememişler. Koltuk aralarından geçiş zormuş. Herkesi ayağa kaldırmak zorunda kalıyormuşsunuz. Biri fayanslarda kayıp düşmüş. Bunlar düzeltilecek mi?

Bu eleştiriler bizim de kulağımıza geldi. Bazı eksiklikler olduğunun farkındayız, zamanla yenilerini de görüyoruz. Onlara karşı önlemler almak konusunda görüşme yaptık. Eksiklikleri belirliyoruz. Açılış gününün ardından sayfalarca eksikler listesi çıkardık. Stadın acele açılması nedeniyle VIP’deki mobilyalar bir gün önce getirilip koyulmuş mesela.

“Aslantepe’den önceki stat projem Stuttgart Stadı’ydı”

Ailem İstanbullu. Nişantaşı’nda doğdum, Suadiye’de büyüdüm. Annem ve babam Suadiye’da yazlık aldıktan sonra bir daha Nişantaşı’na dönmemişler. Babam tekstille uğraşan bir işadamıydı. Avusturya Lisesi’ni bitirdikten sonra Almanya’ya mimarlık okumaya gittim. 1959 yılında Stuttgart Teknik Üniversitesi’ne girdim. Askerliğimi Türkiye’de yaptım, bitirince temelli olarak Almanya’ya yerleştim. İlk mimari ofisimi 1971’de açtım. 1991 yılında, Alman bir mimar arkadaşımla şirketimiz APS’yi kurduk. Almanya’da konut projeleri, okullar, spor salonları, yüzme havuzları yaptık. Alman Milli Kütüphanesi projesi ile ödül aldık. Stuttgart Stadyumu’nun yeniden yapılmasını üstlendik. Bu proje için Stuttgart kulübüyle Avrupa’daki statları gezdim. FIFA ve UEFA yönetmeliklerine uyarak 2006 Dünya Şampiyonası için stadı tekrar yeniledik. Ayrıca Oldenburg ve Stuttgart Porsche Arena spor salonlarını yaptık.

Karım Alman. Mesleği diş hekimliği. Oğlum da benim gibi mimar. Mimarlık büromun şefi o oldu artık. Çünkü ben yavaş yavaş emekliliğe hazırlanıyorum. Kızım ise sanat okudu, Berlin’de yaşıyor.

“Stat işine girince Galatasaraylı oldum”

* Aslında siz Türkiye’de ilk olarak Beşiktaş’ın İnönü Stadyumu için bir proje hazırlamışsınız. Ama hayata geçmemiş...
Doğru. Serdar Bilgili başkanken, bizden proje yapmamızı istedi. İnönü’nün 35 bin kişilik modern bir stadyuma çevrilmesi için bir proje hazırladık. Ama yönetim değişti, o proje de rafa kaldırıldı.

* Hangi takımı tutuyorsunuz? Galatasaraylı mısınız?

Neredeyse 50 yıldır Stuttgart’ta oturduğuma göre ben aslında Stutgartlı’yım. Oranın takımını tutuyorum. Ancak çocukluğumda ailem Beşiktaşlı olduğu için Türkiye’de biri bana takımımı sorduğumda “Beşiktaş” diyordum. Dört-beş yıldır, yani proje nedeniyle Galatasaray camiasının içine girdikten sonra takımın ne kadar köklü olduğunu gördüm. Bundan ötürü Galatasaray’a hem hayranlık duydum hem de koyu Galatasaraylı oldum. Artık spor sayfalarında yalnızca Galatasaray’ın haberlerini okuyorum. Beni ne Beşiktaş ne Fenerbahçe ilgilendiriyor. Hatta rakip takımlar kaybedince seviniyorum.

* Cem Yılmaz Türk Telekom Arena reklamında “Mekan oynatıyor” diyerek sizin işinizi övüyor. Beğendiniz mi sloganı?
Evet. Nihayetinde açılış maçı, dostluk maçıydı. Sonraki maçlarda Galatasaray canla başla oynamaya başladığında seyirci bu akustikle, bu samimi havayla, bu stadyumla maçlarda futbolcunun performansına çok büyük etki sağlayabilir. Yalnız tabii sahada gayret gösterildiğine şahit olmalı...

Çatısı açılıp kapanabiliyor

*Stadın yapımı üç yılda bitirildi. Toplam 120 milyon avro harcandı.
*Türk Telekom Arena’nın eni 190 metre, boyu 228 metre.
*Kapasitesi 52 bin 650 seyirci.
*Toplamda 157 loca, 4 bin 845 VIP koltuğu yer alıyor.
*Statta toplam 4 bin 500 araç kapasiteli otopark var.
*İki ay içinde büfeler ve kafeler hizmete girecek. Galatasaray’ın Mecidiyeköy’deki çadırına muadil tasarlanan binanın da aynı süre içinde tamamlanması bekleniyor.
*Stadın üzerini tamamen örtecek çatıda elektrikli bir motor sistemi ile çalışan iki kapak bulunuyor. Bu kapaklar makasların bir ray üzerinde kaymasıyla açılıp kapanacak.
Milliyet/Elif Berköz Ünyay