Işık Gökkaya: İstanbul, yeni gayrimenkul alımlarında ilk sırada!

GYODER tarafından hazırlanan “Türkiye ve Dünya Gayrimenkul Sektör Raporu 4. Çeyrek 2010” ile “Türkiye Gayrimenkul Sektörü Temel Göstergeleri 2010” raporunda küresel krizin ardından Türkiye ekonomisindeki canlanmanın gayrimenkul sektörüne olan yansımaları değerlendiriliyor. Bu büyüme hem konut sektöründe hem de ticari gayrimenkuller tarafında birlikte başladığı görülüyor.

Türkiye'nin Gayrimenkul Platformu olan, yıllık ve çeyrek dönemlerde kurumsal araştırma ve raporlar hazırlatarak sektörün gelişimine katkıda bulunan GYODER, 5 Nisan'da düzenlediği basın toplantısıyla “Türkiye Gayrimenkul Sektörü Temel Göstergeleri 2010” raporu ile geçen yılın son çeyrek dönemini irdeleyen “Türkiye ve Dünya Gayrimenkul Sektör Raporu 4. Çeyrek 2010”da yer alan sonuç ve değerlendirmeleri açıkladı.

GYODER'in gayrimenkul sektörü için kapsamlı bir veritabanı oluşturmak amacıyla Ekonomi ve Strateji Danışmanlık Hizmetleri'nden Dr. Can Fuat Gürlesel'e hazırlattığı raporlarda, kamu kurumlarının ve sektörel üst kurumların (TBB, BDDK, SPK gibi) yayınladığı verilerden de faydalanıldı.

GYODER tarafından, gayrimenkul sektörü için referans niteliği taşıyan ve her yıl bir kez yayınlanan “Türkiye Gayrimenkul Sektörü Temel Göstergeleri 2010” raporunda geçtiğimiz yıla dair tüm veriler, 14 başlık altında, 87 temel göstergeyle geçtiğimiz yıllarla karşılaştırmalı olarak sunuldu. Konut yapımı, stoku ve satış verileri, yabancıların Türkiye'deki AVM pazar payı, İstanbul'da ofis stoku ve kiraları, İstanbul gayrimenkul piyasasının uluslararası konumu, yabancıların gayrimenkul alımları ve yatırımları, gayrimenkul sektörünün finansman ve kredi göstergeleri, gayrimenkul yatırım ortaklıklarının portföy gelişimi, inşaat sektöründeki küçülmenin detayları, yabancıların Türkiye'de mali riskleri gibi birçok başlık altında sayısal göstergelerle birlikte sunulan raporda eğilimlerle ilgili değerlendirmeler de yapıldı.

“Türkiye ve Dünya Gayrimenkul Sektör Raporu 4. Çeyrek 2010”da ise GYODER, gayrimenkul sektörünün son çeyreğini değerlendirdi ve Nisan 2011 tarihi itibariyle güncellediği verileri paylaştı. Rapor, 9 ana başlık altında dünya ekonomisi, dünya inşaat ve konut sektörü, dünya ticari gayrimenkul sektörü, Türkiye ekonomisi, Türkiye konut sektörü, Türkiye ticari gayrimenkul sektörü, Türkiye gayrimenkul sektörü finansal göstergeler, Türkiye inşaat sektörü ve Türkiye finansal veriler gibi konuları hem Türkiye hem de dünya bağlamında irdeleyerek sektöre ışık tutmaya devam etti.

Yaşanan ekonomik kriz sonrası küçülen gayrimenkul sektöründe 2010 yılı normalleşme, 2011 yılı ise yeniden büyümeye geçiş yılı olarak öngörülmekteydi. Ancak geçtiğimiz yıl beklentilerin üzerinde hareketlenen gayrimenkul sektörü 2010 yılının ilk yarısını normalleşme, ikinci yarısını ise büyümenin yeniden başladığı dönem olarak yaşadı. Türkiye ekonomisinin 2010 yılında yüzde 8.9 oranında büyümesi ve yarattığı iyimserlik ile yurtdışı ilgisi gayrimenkul sektöründe 2010 yılında öngörülen iyileşmeyi hızlandırarak Türk gayrimenkul sektörünün yeniden büyüme sürecine girdiğinin en önemli göstergesi oldu. Büyümenin hem konut sektöründe hem de ticari gayrimenkuller tarafında birlikte başladığı görülmektedir.

Kriz sonrası normalleşme ve büyümenin birlikte yaşandığı 2010 yılında konut fiyatları ve kiraları genellikle durağan kaldı ve sınırlı artışlar ile 2010 yılını kapattı. Ticari gayrimenkuller içinde alışveriş merkezleri ve ofisler için de normalleşme ve yeniden büyüme yılı oldu. Aynı zamanda bu ekonomik büyüme ticari gayrimenkul piyasası içinde çok uygun koşullar yarattı.

Başkan Gökkaya: “Mütekabiliyet sorununu çözelim!”

GYODER Yönetim Kurulu Başkanı Işık Gökkaya, söz konusu raporlarda yer alan sonuçları şöyle değerlendirdi: “2009'da öngördüğümüz gibi, 2010 yılının gayrimenkul sektöründe bir toparlanma dönemi olacağı, 2011'de ise bu toparlanmanın ardından gayrimenkul sektörünün canlanmaya başlayacağını öngörmüştük.. Türkiye ekonomisindeki büyüme inşaat sektörüne de yansıdı ve 2010'da inşaat sektörü tüm yıl toplamında yaklaşık yüzde 18'lik bir büyüme gerçekleştirdi. Ayrıca 2010, yabancı yatırımcıların 2009 yılına oranla Türkiye'ye güveninin arttığı ve daha fazla yatırım yaptıkları bir yıl olmuştur. 2006–2008 yılları arasında 3 milyar dolara yakın olan yabancılara yapılan gayrimenkul satışı, 2009 yılında 1.8 milyar dolar gerilemiş, 2010 yılında ise tekrar 2.5 milyar dolara yükselmiştir. PwC ve Urban Land Instutute'un (ULI) Şubat ayında açıkladığı ''Avrupa Gayrimenkul Piyasalarında Gelişen Trendler 2011 Raporu'nda İstanbul, yeni gayrimenkul alımlarında ilk sırada yer aldı. Bu rapor, GYODER olarak sürekli gündeme getirmeye çalıştığımız “Mütekabiliyet Sorununun” biran önce çözülmesi gerektiğini bir kez daha ortaya koymuştur. 2010 yılında yabancılara yapılan gayrimenkul satışı geçen yıla göre yüzde kırk artarak 2,5 milyar dolar olarak gerçekleşti. Yabancıların Türkiye'ye olan güveni ve iştahı artmaya devam ediyor. Mütekabiliyet sorunun aşılması halinde bu tutarın rahatlıkla 5 milyar dolar seviyelerine çıkabileceğini öngörüyoruz. İnşaat yatırımları canlanıyor, konut kredileri genişlemeye devam ediyor.

İnşaat yatırımlarındaki yüzde 18 oranında büyümeye dikkat çeken Başkan Gökkaya, konut kredilerindeki artışın da altını çizerek sözlerini sürdürdü: “Konut yapı ruhsatlarında 2010'da geçen seneye oranla yaklaşık yüzde 35 gibi ciddi bir artış gözlemlenmiştir. Konut arzında, konut yapı ruhsatları daire sayısı verilerine göre 4. çeyrekte bir önceki çeyreğe göre iki katı bir artış görülmekte olup, alınan konut yapı ruhsat sayısı 817.092 ile tüm zamanların rekorunu kırmıştır. 2010 yılı, en fazla konut kredisi kullanımının İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya ve Bursa olmak üzere 5 büyük ilde yoğunlaşarak yaşandığı bir yıl olmuştur. Tüketici finansmanında ise konut kredisi faizleri düşerek, yıl ortalamasında yüzde 1'in altında seyretti. Fakat 4.çeyrek verilerine baktığımızda faizlerdeki bu düşüşün yerini yükselişe bırakmaya başladığını görüyoruz.”

GYO net aktif değeri 9 milyar doları aştı...

2010 yılında halka açılan altı GYO ile birlikte borsada işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklığı sayısı 21'e ulaştı. 2009 yılında gayrimenkul yatırım ortaklıklarının toplam piyasa değeri yaklaşık 3 milyar dolar iken, yeni halka arzların belirgin etkisi sonucunda değeri üçe katlanarak 7 milyar dolara, net aktif değerleri ise 9 milyar doları aşmış ve istenilen büyüklüklere yaklaşmaya başlamıştır.

Türkiye Gayrimenkul Sektörü Temel Göstergeleri 2010 Raporu

Raporda yer alan önemli sonuçlardan bazıları şöyle:

• Konut inşaatlarının başlama iznini oluşturan konut yapı ruhsatları yıllar itibari ile konut üretimini ve gelişimini göstermektedir. 2005–2006–2007 yılarında alınan konut yapı ruhsatları yüksek gerçekleşirken, 2008 yılında krizin etkisiyle düşüşe geçen konut yapı ruhsatları 2009 yılında ise 516.229 adede indi. Küresel krizin etkilerinin ortadan kalktığı 2010 yılında, büyümenin en çok hissedildiği alanların başında gelen konut sektöründe ise alınan konut yapı ruhsat sayısı 817.092 ile tüm zamanların rekorunu kırdı. 2010 yılının konut yapı ruhsatları özellikle yılın son çeyreğinde 341.031 adet ile ciddi bir sıçrama gerçekleştirdi.
• Konut kredileri stoku 2009 yılında 42,6 milyar TL iken, 2010 yılında yaklaşık olarak 60 milyar TL'ye yükseldi. Konut kredilerinin GSMH oranı da yükseldi ve 2009 yılında yüzde 4,47 iken 2010 yılında yüzde 5,18'ye ulaştı.
• Konut kredisi faiz oranlarının yıl genelinde gerilemesi ve aylık ortalama yüzde 1'in altında seyretmesi ile birlikte konut kredisi talebi çok hızlı genişlemiştir. İller bazında konut kredileri toplamı 2009 yılında 44,85 milyar TL, 2010 yılında ise 60,8 milyar TL oldu. 2010 yılı itibari ile en çok kredi stokuna sahip olan il ise 22 milyar TL stoku ile İstanbul. Ankara 8,1 milyar TL, İzmir 4,5 milyar TL, Antalya 2,05 milyar TL, Bursa 1,8 milyar TL ile İstanbul'u izledi.
• 2002 yılından sonra hızla genişleyen perakende harcamaları 2007 yılında 228,1 milyar dolara, 2008 yılında ise 248,1 milyar dolara ulaştı. 2009 yılında ise ekonomik küçülme ve özel kullanılabilir gelirlerdeki gerilemeye bağlı olarak düşüp 207,7 milyar dolara gerileyen perakende harcamaları 2010 yılında tekrar yükselişe geçerek 250,9 milyar dolar olarak gerçekleşti. Organize perakende pazarın payı da yüzde 38'den yüzde 40'a büyüklüğü ise 100,4 milyar dolara yükselmiştir.
• 2009 yılında ekonomik krizin etkisi ile yavaşlayan AVM yatırımları 2010 yılında hız kazandı ve 2010 içinde toplam 23 AVM açıldı. Açılan yeni AVM'lerin toplam kiralanabilir alan büyüklüğü ise 758.612 m2 oldu. 2010 sonu itibari ile Türkiye genelinde açılan AVM sayısı 261'e, toplam kiralanabilir alan büyüklüğü ise 6.285.271 m2'ye ulaştı.
• 2010 yılında açılan 23 yeni AVM ile toplam kiralanabilir alan büyüklüğü Türkiye genelinde 6.285.271 m2 oldu. 2009 yılsonu nüfus büyüklüğü 73,72 milyondur. Bu gelişmeler çerçevesinde AVM kiralanabilir alanı 2009 yılında 76,2 m2 iken, 2010 yılında 85,3 m2'ye yükseldi.
• İstanbul genelindeki 12 ofis bölgesinde yer alan ofis stoku 2002 yılında 1.441.805 m2 olarak ölçüldü. Stok izleyen yıllarda sürekli genişleme gösterdi ve 2009 sonunda 2.877.024 m2'ye ulaştı. 2010 yılında İstanbul ofis piyasasında “yeni ofis” talebi yeniden başlarken, stok 196 bin m2 artarak 3.073.024 m2'ye ulaştı. Kiralama talebinde artışlar ile birlikte boşluk oranları gerilerken kira artışları sınırlı kaldı.
• İstanbul'da aylık m2 depo kiraları 2004 yılında 4,0 dolar, 2007 yılında 5,5 dolar ve 2008 yılında 6 dolar oldu. 2009 yılında ekonomik krizin etkisi ile 5 dolar seviyesine gerileyen kiralar, 2010 yılında krizin izlerinin azalmasıyla birlikte 5,5 dolar seviyesine yükseldi.
• 2010 yılında, ekonomik krizin etkilerinin hafiflemeye başlaması sonucunda gayrimenkul yatırımlarının getirileri geçen yılki seviyeleri korudu. 2010 yılı içerisinde perakende sektöründe yaşanan hareketlilik AVM kiralarına da olumlu yönde yansıdı ve alışveriş merkezi yatırımlarının getirileri her ne kadar kriz öncesi seviyeleri yakalayamasa da, geçen yıla göre 0,25 puanlık bir artış göstererek yüzde 7,25'e yükseldi. Diğer taraftan, ofis yatırımlarının getirisi ve lojistik yatırımlarının getirisi 2009 yılı seviyesini korudu. 2010 yılında ofis yatırımlarının getirileri yüzde 7,25 ve lojistik yatırımlarının getirileri yüzde 7 olarak gerçekleşti. 
• İstanbul, PwC ve ULI tarafından yapılan 33 Avrupa şehri için yapılan karşılaştırmalı araştırmalarda, 2008 yılında yatırım ve gelişme öngörülerinde ikinci ve 2009 yılında gelişme öngörülerinde birinci, yatırım öngörülerinde ise üçüncü ve 2010 yılında gelişme öngörülerinde yine birinci sırada yer aldı. 2011 yılı için ise gelişme öngörüleri ve yeni satın alımlar için birinci sırada yer alan İstanbul, yatırım öngörülerinde ikinci sıraya yükselmiştir.
• 2010 yılının en hızlı büyüyen sektörü olan inşaat sektörünün, 2009 yılında 74 milyar TL olan inşaat yatırımları 2010 yılında 90 milyar TL'yi aşarak kriz öncesi seviyelerinin de üzerine çıktı. Özel sektörün inşaat yatırımları 2009 yılında 45,2 milyar TL (29,3 milyar dolar) iken, 2010 yılında 55 milyar TL (35,4 milyar dolar) olarak gerçekleşti. Gayrimenkul ve inşaat sektörlerinde 2010 yılında normalleşme ile birlikte başlayan büyüme finansman kullanımını da artırmıştır. Yurtiçinden kullanılan krediler 41,4 milyar TL'den 49,3 milyar TL'ye çıkmıştır.
• 2010 yılında ekonomide görülen büyüme yabancıların Türkiye'ye olan ilgisi ve mali yatırımlarını da genişletmiştir. Yabancıların Türkiye mali riskleri 2008 yılında 152,0 milyar dolar ve 2009 yılında 185,1 milyar dolar olduktan sonra, 2010 yılında 241,1 milyar dolara çıktı.

Türkiye ve Dünya Gayrimenkul Sektör Raporu 4. Çeyrek 2010
“Türkiye ve Dünya Gayrimenkul Sektör Raporu 4. Çeyrek 2010”'da ise Türkiye ve dünyadaki gayrimenkul sektörü en güncel veriler ışığında değerlendirildi. Raporda yer alan sonuçlardan bazıları şöyle:
• ABD konut sektöründe inşaat harcamaları artarken, konut fiyatlarındaki gerileme devam etti.
• ABD ticari gayrimenkul sektöründe beklenen düzelme gerçekleşmedi ve fiyatlar dip seviyelerini korudu.
• AB'de inşaat faaliyetleri yüzde 9,3 ile yeniden küçüldü.
• Türkiye ekonomisi son çeyrekte yakaladığı yüzde 9,2 ile beş kez art arda büyüme gerçekleştirdi.
• Alınan konut yapı ruhsatlarının sayısı 341.031 ile kuvvetli artış gösterdi.
• Konut kredileri son çeyrekte 5,6 milyar TL arttı.
• Konut kredisi aylık faiz oranı 1'in altı seviyesini koruyarak, ortalamada yüzde 0,90'a kadar geriledi.
• Son çeyrekte açılan 7 AVM ile birlikte toplam AVM sayısı 261'e, toplam kiralanabilir alan büyüklüğü ise 6.29 milyon m2'ye ulaştı.
• 2011 ilk çeyrekte 5 yeni AVM açıldı.

GYODER hakkında

2 Ağustos 1999'da Türkiye'deki gayrimenkul yatırım ortaklıklarının mevcut ve kurulmakta olan temsilcileri tarafından kurulan GYODER Türkiye'de yeni ve gelecek vadeden, ekonomiye dinamik bir yön vermede lokomotif olacak gayrimenkul sektörünün tanıtım ve temsilini sağlamak, gelişimini teşvik etmek, sektöre kalite, kontrol ve eğitim konularında standartlar getirmek ve korumak amacıyla çalışmalarını sürdürmektedir. İlk kez 2000 yılında düzenlediği, sektörde ilk ve tek olan, Gayrimenkul Zirveleri gayrimenkul sektöründeki aktörlerden oluşan değerli katılımcıları ve gündem yaratan içerikleri ile Türkiye'de gayrimenkul sektörünün tüm yönleriyle tartışıldığı geleneksel platformlar haline gelmiştir. Düzenlediği konferanslar, paneller, sempozyumlar ve eğitim seminerleri ile gayrimenkul sektöründeki kişi ve kuruluşlarca yakından takip edilen GYODER bugün 300'e yaklaşan üye sayısıyla sektörde bir sinerji oluşturmaktadır. GYODER kuruluşundan bu yana aralarında gayrimenkul hukuku, gayrimenkule dayalı enstrümanlar, gayrimenkul finansmanı ve ipotekli konut kredileri, kamu yönetimi yasa tasarısı, gayrimenkul endeksleri, gayrimenkulde gelişen pazarlar, imar mevzuatı, kadastro mevzuat uygulaması, tapu işlemleri uygulamaları, değerleme hizmetleri, proje yönetimi, kat mülkiyeti konularında, ulusal ve uluslararası tartışma ve eğitim platformları yaratmakta, MIPIM, Barcelona Meeting Point, REAL VIENNA, ULI, EPRA ve Nareit gibi gayrimenkulün uluslararası markaları arasında ülkemizin ismini başarıyla temsil etmektedir. GYODER ilk kez 2000 yılında düzenlediği sektörde ilk ve tek olan Gayrimenkul Zirveleri'ni, 2009 yılı itibariyle ISTANBUL REstate Gayrimenkul Fuarı ile birleştirerek, Türkiye'nin ilk uluslararası katılımlı bölgesel gayrimenkul fuarını sektöre kazandırmıştır. Ayrıca gelişen kentlerin yatırım fırsatlarını sektör temsilcileri ile buluşturmak ve bu kentlerin sesini ulusal ve uluslararası alanlarda duyurmak, gelişmeye açık, vizyon sahibi ve önemli potansiyel barındıran kentlere yatırım yapılmasına ön ayak olmak amacıyla “Gelişen Kentler Zirvesi” düzenleme kararı almıştır. Gelişen Kentler Zirvesi'nin ilkini 7-8 Ocak 2010 tarihlerinde Bursa'da, Bursa Büyükşehir Belediyesi ile, ikincisini ise 1-3 Kasım 2010 tarihlerinde Konya'da Konya Büyükşehir Belediye ile birlikte düzenlemiştir.